Lĩnh vực giáo dục đã và đang có những bước chuyển mình lớn, nền giáo dục trong tương lai sẽ không chỉ là những cuốn sách hay những tri thức được truyền đạt theo phong cách truyền thống mà đó còn là một nền giáo dục mở. Xây dựng nền giáo dục mở là một trong những yêu cầu tất yếu đối với những quốc gia muốn hội nhập, trong đó có Việt Nam. Vậy xây dựng nền giáo dục mở có quan trọng không? Các trường học, tổ chức ở Việt Nam đã ứng dụng giáo dục mở như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Giáo dục mở là gì?
Có rất nhiều định nghĩa về giáo dục mở nhưng nhìn chung, có thể hiểu ngắn gọn về thuật ngữ này như sau: Giáo dục mở (Open Education) là một tập hợp các thực hành tận dụng công nghệ trực tuyến để chia sẻ tri thức miễn phí. Mở nghĩa là cho phép người dùng truy cập, sửa đổi và sử dụng các tài liệu, thông tin miễn phí sao cho giáo dục có thể được cá nhân hóa cho từng người sử dụng. Giáo dục mở có vai trò quan trọng trong việc tạo cơ hội học tập suốt đời, thực hiện sứ mạng Giáo dục cho mọi người, và hơn thế nữa, nó là cơ sở tạo nên nền giáo dục trong tương lai.
Xây dựng nền giáo dục theo hướng mở là một trong những bước chuyển lớn của giáo dục trong tiến trình đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo; hướng tới một mô hình mới về phát triển giáo dục trong bối cảnh CMCN 4.0 với mục đích “tăng cường sự tiếp cận và tham dự thành công trong giáo dục bằng cách dỡ bỏ các rào cản và cung cấp nhiều con đường đến với học tập và chia sẻ tri thức”.
Xây dựng nền giáo dục mở có quan trọng không?
Giáo dục mở trên thế giới hiện đã chuyển từ những hoạt động mang tính phong trào sang giai đoạn xây dựng chính sách và tổ chức thực hiện. Là quốc gia đang phát triển, theo đuổi mục tiêu phát triển nhanh và bền vững, phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI trở thành quốc gia phát triển, Việt Nam tất yếu phải tiến theo xu hướng này.
Điều này đã được Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình khẳng định: “Xây dựng nền giáo dục mở và thông minh cho toàn dân là nền tảng và phương cách quan trọng để thúc đẩy sáng tạo, bảo đảm mọi người dân đều được thụ hưởng cơ hội và lợi ích của tiến bộ công nghệ”. Nền giáo dục Việt Nam hiện nay đang được định hướng xây dựng theo hướng nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt. Mục tiêu là tạo điều kiện cho mọi người có cơ hội học tập thường xuyên, lâu dài thông qua các hình thức khác nhau, góp phần xây dựng xã hội học tập, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đảm bảo công bằng xã hội, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội và hội nhập quốc tế của đất nước.
Năm 2014, Chương trình Tài nguyên giáo dục Mở Việt Nam (Vietnam Open Educational Resources – VOER) bắt đầu được thực hiện và được hỗ trợ bởi Quỹ Việt Nam (the Vietnam Foundation) (VNF). Mỗi nội dung được tải lên đều được đảm bảo từ uy tín của người viết (thường là các giảng viên, chuyên gia trong ngành) cũng như sự đồng kiểm duyệt của các đồng nghiệp. Trang chủ của VOER cung cấp 22.268 tài liệu từ 13.483 tác giả, bao gồm các khoá học, các tài liệu học tập, các mô-đun nội dung bài giảng, các đối tượng học tập, tuyển tập, tạp chí…
Mới đây, vào ngày 25 tháng 9 năm 2023, Thủ tướng đã ban hành Quyết định số 1117/QĐ-TTG phê duyệt Chương trình xây dựng mô hình nguồn tài nguyên giáo dục mở trong giáo dục Đại học. Cũng vào tháng 10/2023, Chính phủ chính thức công bố một cổng dữ liệu mở thuộc quyền sở hữu của Việt Nam giao cho Bộ Khoa học Công nghệ và Bộ Thông tin & Truyền thông quản lý.
Bên cạnh kho dữ liệu mở do Nhà nước xây dựng trên cổng dữ liệu quốc gia thì mỗi tổ chức thư viện trường học cũng cần có sự đầu tư xây dựng cho đơn vị mình một kho dữ liệu giáo dục mở riêng phục vụ cho công tác học tập, giảng dạy, nghiên cứu. Chính vì lẽ đó, đến nay đã có nhiều trường Đại học thực hiện xây dựng kho dữ liệu mở trong hệ thống thư viện của mình để sinh viên có thể truy cập và sử dụng tài liệu miễn phí. Có thể kể đến một số đơn vị trường học như: Trường ĐH Mở Hà Nội, Trường ĐH Tôn Đức Thắng, Trường ĐH Mở TP. Hồ Chí Minh, Trường Đại học Thành Đô, Trường ĐH Công nghiệp Hà Nội,… Đây là một trong những đơn vị tiên phong đi đầu trong lĩnh vực phát triển tài nguyên giáo dục mở và xây dựng nền giáo dục mở.
Cách mạng Công nghiệp 4.0 không chỉ là một cuộc cách mạng về công nghệ mà còn đặt ra yêu cầu cách mạng trên nhiều phương diện, trong đó có lĩnh vực giáo dục. Xây dựng nền giáo dục mở là vô cùng quan trọng và cần thiết. Do đó, bản thân mỗi cá nhân đang sống trong thời đại mới cần trang bị cho mình đầy đủ các kiến thức và kỹ năng thiết yếu để không bị bỏ lại phía sau.
Để có thêm những thông tin chi tiết hơn về OE, OER, quý độc giả có thể tìm đọc cuốn sách: “Giáo dục mở – Cẩm nang hướng dẫn dành cho giảng viên và nhà nghiên cứu“.
Content by Tran Thi Giang