Tài nguyên giáo dục mở là các tài liệu dạy, học và nghiên cứu nằm trong miền công cộng (public domain) hoặc được công bố sử dụng các giấy phép sở hữu trí tuệ cho phép người khác sử dụng, phóng tác (adapt) và phân phối (distribution) miễn phí. OER giúp ích rất nhiều trong việc tiếp cận và sử dụng các dữ liệu mở. Vậy chúng ta có thể khai thác tài nguyên giáo dục mở ở những nguồn nào? Hãy cùng tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây.
Khai thác tài nguyên giáo dục mở ở đâu?
Trên thế giới hiện nay, ngoài các kho lưu trữ chuyên biệt cho các mục đích khác nhau, người dùng cũng có thể dễ dàng tìm kiếm tài liệu giáo dục mở trên các công cụ tìm kiếm phổ biến như Google hoặc những công cụ được thiết kế riêng cho việc tìm kiếm OER. Sau đây là một số công cụ tìm kiếm phổ biến nhất hiện nay:
Google Advanced Search
Google là một công cụ tìm kiếm quen thuộc của tất cả mọi người. Tuy nhiên khi nhắc đến các tính năng tìm kiếm nâng cao của Google thì không phải ai cũng biết. Với Google Advanced Search, nó cho phép bạn lọc kết quả theo quyền sử dụng thay vì theo các loại giấy phép. Bạn có thể truy cập Google Advanced Search theo 2 cách sau:
- Cách 1: Truy cập vào trang tìm kiếm của Google → Chọn Cài đặt → Chọn tìm kiếm nâng cao
- Cách 2: Truy cập vào đường link sau: https://www.google.com/advanced_search
Internet Archive Scholar
Internet Archive Scholar là nơi truy cập hàng triệu tài liệu, bài báo, video, phần mềm,… hoàn toàn miễn phí và bạn có thể tìm kiếm theo nhiều cách khác nhau. Nó cung cấp khả năng tìm kiếm toàn văn về các ấn phẩm nghiên cứu được lưu trữ trong các bộ sưu tập khác nhau của Internet Archive. Bạn có thể thu thập các ấn phẩm thuộc nhiều phân ngành như: Khoa học tự nhiên, y sinh, nhân văn, nghệ thuật, lịch sử hay các tài liệu như: bài báo, bản thảo, báo cáo Chính phủ,… Đặc biệt, sau khi hiện kết quả tìm kiếm, bạn cũng có thể thu hẹp phạm vi tài liệu xuất hiện bằng cách sử dụng các lệnh sắp xếp (Sort).
OER Commons
OER Commons là nơi lưu trữ hàng chục nghìn tài nguyên giáo dục mở mà các nhà giáo có thể sử dụng để tích hợp vào bài giảng của mình bao gồm: bài tập, thí nghiệm, bộ dữ liệu, bảng biểu hay thậm chí là giáo án, sách giáo khoa hoặc cả một khóa học nào đó. Mục tiêu mà OER Commons hướng đến đó là thúc đẩy sự khám phá, sáng tạo và cộng tác giữa các nhà giáo trên toàn thế giới với nhau để cải thiện chương trình giảng dạy.
OER Commons đã chi tiết hóa nhu cầu tìm kiếm của người dùng bằng việc cung cấp các tùy chọn khác nhau giúp thu hẹp phạm vi tìm kiếm. Bạn có thể tìm kiếm theo kiểu giấy phép, theo lĩnh vực, theo cấp học, theo ngôn ngữ mà bạn muốn.
Openverse
Openverse, hay còn được gọi là CC Search, nó là một phần dự án nguồn mở của WordPress. Đây là nơi cung cấp một thư viện hình ảnh và nội dung khổng lồ. Tuy nhiên, tất cả nội dung ở đây đều được cấp phép Creative Commons hoặc thuộc miền công cộng.
Ngoài ra, người dùng cũng có thể tìm kiếm các tài nguyên giáo dục mở bằng một số công cụ khác như: Citizendium, OpenStax, Flickr, The Open Video Project,…
Khai thác tài nguyên giáo dục mở ở Việt Nam
Thuật ngữ giáo dục mở (OE), tài nguyên giáo dục mở được xuất hiện khá sớm ở Việt Nam. Tuy nhiên do còn quen với phong cách giáo dục truyền thống nên nó chưa được phổ biến rộng. Hiện nay với sự ứng dụng rộng rãi của Internet, mọi người bắt đầu nhận thức được tầm quan trọng và tính hữu ích của OER. Vì thế mà tính ứng dụng của OER vào công tác giảng dạy, học tập và nghiên cứu ngày càng rộng rãi hơn.
Nghiên cứu đã chỉ ra hiện có trên 50% số cơ sở giáo dục đại học khai thác, sử dụng nội dung tài liệu giảng dạy, giáo trình từ nguồn tài nguyên giáo dục mở trong giáo dục đại học; trên 50% số cán bộ, giảng viên các cơ sở giáo dục đại học khai thác, sử dụng giáo trình, tài liệu giảng dạy, học tập từ nguồn tài nguyên giáo dục mở trong giáo dục đại học phục vụ giảng dạy và nghiên cứu; trên 50% số người học đang học tập trong các cơ sở giáo dục đại học khai thác, sử dụng giáo trình, tài liệu giảng dạy, học tập từ nguồn tài nguyên giáo dục mở trong giáo dục đại học phục vụ học tập và nghiên cứu. Đây đều là những con số ấn tượng chứng minh rằng mọi người đang dần dần tiếp cận và khai thác tài nguyên giáo dục mở một cách phổ biến và rộng rãi hơn.
Ngày 25/9/2023, Phó Thủ tướng đã phê duyệt Quyết định số 1117/QĐ-TTG Chương trình xây dựng mô hình nguồn tài nguyên giáo dục mở trong giáo dục đại học nhằm góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả của hoạt động nghiên cứu, giảng dạy và học tập, đáp ứng nhu cầu của người học để được cấp bằng và nhu cầu học tập suốt đời. Cũng trong tháng 10/2023, Chính phủ chính thức công bố một cổng dữ liệu mở thuộc quyền sở hữu của Việt Nam giao cho Bộ Khoa học Công nghệ và Bộ Thông tin và Truyền thông quản lý. Mọi người có thể truy cập vào: https://openscience.vn/ để tìm hiểu thêm thông tin.
Không chỉ riêng Nhà nước mà các trường Đại học cũng đã và đang xây dựng một kho dữ liệu mở thuộc hệ thống thư viện của trường để cung cấp tài liệu phục vụ cho công tác học tập và giảng dạy của sinh viên và giảng viên. Trong tương lai gần, việc xây dựng và phát triển kho tài nguyên giáo dục mở ở mỗi trường Đại học sẽ trở thành một hành động bắt buộc để có thể bắt kịp xu hướng nền giáo dục mới trong tương lai.
Trên đây là các thông tin liên quan đến việc khai thác tài nguyên giáo dục mở. Mọi người có thể tìm hiểu kỹ hơn về các phương pháp cũng như công cụ tìm kiếm OER đầy đủ và chi tiết hơn có thể tìm đọc cuốn sách: “Giáo dục và Khoa học mở – Kiến tạo hành trình học tập suốt đời”.
Content by Trần Thị Giang